Bir Fizik Sorusu
Bu soru Kopenhagen daki bir Universitenin fizik sinavindan alinmistir:
"Bir gokdelenin yuksekligini barometre ile nasil bulursunuz, anlatiniz."
Ogrencilerden birinin cevabi: "Barometrenin ucuna bir ip baglarsiniz.
sonra gokdelenin tepesinden asip sallarsiniz. Barometre yere degdiginde ipin
boyuyla barometrenin boyunun toplami gokdelenin yuksekligini verecektir."
Bu oldukca orijinal cevap hocayi cileden cikartmaya yetti ve ogrenci
dersten kaldi.
Ogrenci cevabinin dogrulugu konusunda itirazda bulundu ve
Universite durumu cozmek icin baska bir hoca gonderdi. Bu noktada ogrenci hakkinda ne dusunurdunuz? Sizin karariniz ne olurdu ? Cocuk kalmali mi gecmeli miYeni hoca, cevabin aslinda dogru olduguna fakat kayda deger bir
fizik bilgisinin varligini gostermedigine karar verdi. Sorunu cozmek uzere Ogrencinin en azindan asgari bir temel fizik bilgisi olup olmadigini anlamak icin ona alti dakika vererek sorunun sozlu cevabini vermesi kararini aldi. Ilk bes
dakika genc sessizlige gömüldu. Alnı dusunceden kiris kiris olmustu. Hoca zamanin tukenmekte oldugunu hatirlattiginda genc cesitli cevaplarinin oldugunu
fakat hangisini kullanacagina karar veremedigini soyledi. Tekrar acele
etmesi tavsiye edilince genc soyle cevapladi: "Ilk olarak, barometreyi gokdelenin tepesine cikartip kenarindan asagi birakip yere inene kadar gecen sureyi olcersiniz. Binanin yuksekligi (H=0.5x g x t kare) formulu uygulanarak hesaplanabilir. Fakat barometre icin kotu bir secim..."
"Veya gunes parliyorsa, barometrenin yuksekligini olcersiniz. Sonra onu
bir yere dikip golge uzunlugunu ve sonra da gokdelenin golge uzunlugunu
olcebilirsiniz. Bundan sonrasi basit bir orantiyi cozmek olacaktir"
"Fakat bu konuda gok bilimsel bir cevap istiyorsaniz barometrenin ucuna
bir sicim baglayip onu bir sarkac gibi sallandirabilirsiniz; once yer
seviyesinde daha sonra da gokdelenin tepesinde. Yuksekligi T=2pi kare kvk (I/g) formulündeki farktan yararlanarak bulabilirsiniz."
"Yahut da gokdelenin disarisinda bir yangin cikis merdiveni varsa
barometreyi bir cetvel gibi kullanarak yukariya cikarken gokdelenin
boyunu barometre yuksekligi biriminden sayip bunlari toplayabilirsiniz."
"Eger ille de SIKICI ve ortodoks olmak istiyorsaniz, tabii ki barometre
ile gokdelenin tepesindeki ve yer seviyesindeki basinci olcer milibar
cinsinden cikan farki feet'e cevirebilirsiniz ve yuksekligi bulursunuz."
"Ancak bizler daima zihnin bagimsizligi ve bilimsel metodlar kullanma
konusunda tesvik edildigimiz icindir ki en iyi yol suphesiz hademenin
kapisini calmak ve yeni bir barometre isteyip istemedigini sorarak
gokdelenin yuksekligini soylemesi durumunda ona bu barometreyi
verecegimizi soylemek olurdu."
Simdi genci dinledikten sonra hala ayni seyi mi dusunuyorsunuz ? Gecmeli
mi kalmali mi ?
Ogrencinin adi :
Niels Bohr, Fizik'te nobel odulu kazanan tek Danimarkali.
Hacettepe Ünüversitesi Fizik Mühendislği Bölümü AnısınaNE BOZONLAR,
NE FERMiYONLAR,
ATTIRDI BANA SPiN!
BiR TEK AGIR PROTONLU ÖZLEMiN,
VE BiR TEK;
KUARKLARiN HELOZONLAR ÇiZDiGi ASTiGMAT GÖZLERiN.
BAZEN BiR SEYLER GECER iÇiNDEN iNSANIN,
EN UCRA YERLERiNDEN TEOREM GiBi BiRSEY,
NE OLACAK iSTE HiPOTEZLER TUTMUYORSA ESKiSi KADAR GÜZEL,
FiZiGiN TADI YOKSA,
KiMYA BOZUYORSA ADAMI,
MATEMATiK ALDATIYORSA,
BiLiMiN TUZU,
KAOSUN BAHANESi YOKSA,
SEN HER TEOREM;
KANUN GiBi AKLIMDASIN