DOS KOMUTLARI


Eğer bilgisayar kullanmayı ilk defa Windows-95/98 ile başladıysanız büyük bir ihtimalle DOS kelimesi size yabancı gelecektir. DOS, Disk Operating System kelimelerinin kısaltılmış halidir ve disk işlemleri, bellek işlemleri gibi programların çalışabilmesi için gerekli düzenlemeleri yapan bir işletim sistemidir. DOS’un tarihi PC’lerin (kişisel bilgisayarlar) tarihiyle başlar ve çoğunlukla da pek hayırla yad edilmez. Çünkü DOS’ta grafiksel bir kullanıcı arabirimi yoktur, her şey komutlarla ve bir sürü parametre ile yapılır. Microsoft Windows’95 sürümüyle kullanıcının DOS ile olan iletişimini minimuma indirmeye çalışmış olsa da geriye doğru uyumluluktan dolayı DOS’tan tam olarak vazgeçememiştir.

Windows9x kullanıyor olsanız da bazen DOS’a işiniz düşebilir. Örneğin bir çok oyun programı Windows ile çalışmaz veya oynanamayacak kadar yavaş çalışır. Ayrıca Windowsa giremediğiniz durumlarda da sorunu DOS’tan halletmeniz gerekebilir. Bazen de tek bir dosyayı kopyalamak için bilgisayarınızı açtığınızda, Windows’un çalışmasını beklemeniz gerekmez.

 DIR (Listeleme)


Bulunduğunuz dizindeki dosya veya dizinleri listeler. Dır komutu tek başına kullanıldığı zaman aşağıdaki gibi bir liste çıkar.

C:\zeybek>dır
C sürücüsündeki birimin etiketi yok
Birim Seri Numarası 0B26-13D9
C:\zeybek dizini 
. <DIR> 01/01/99 20:23 . 
.. <DIR> 01/01/99 20:23 .. 
SZEYBEK EXE 1.411.559 02/01/99 20:05 szeybek.exe
XTRAS <DIR> 01/01/99 20:23 xtras
ICON ICO 2.816 02/01/99 20:05 icon.ico 
2 dosya 1.414.375 bayt 
3 dizin 137.347.072 bayt boş 
C:\zeybek>_
Burada<DIR> ile belirlenmiş olanlar dosya değil dizindir. Diğerler ise dosyadır. Her bir dosyanın adı, uzantısı, boyutu, son değiştirme tarihi- saati ve uzun dosya ismi görüntülenmektedir. 
· Uzantısı .EXE, .COM, .BATolanlar program dosyalarıdır. Bunların isimleri yazılarak çalıştırılabilir.
Bir dizindeki dosya sayısı fazla ise ekrana sığmayacaktır. Sayfa sayfa görüntülemek için DIR /Pşeklinde /P parametresi kullanılır. Detayları göstermeden sadece isimleri listelemek için DIR /Wkullanılır. Daha detaylı bilgi için DIR /Vkullanılır. 

Bütün dosyaları değil de bir şarta uyan dosyaları listelemek için joker karakter dediğimiz ? ve * karakterleri kullanılır. 

Dır *.exe ile uzantısı EXE olan dosyalar 
Dır a*.exe ile baş harfi a ve uzantısıEXEolan dosyalar 
Dır a*.e* ile baş harfi a ve uzantısının baş harfi e olan dosyalar 
Dır a?b*.exe ile baş harfi a ve üçüncü harfib olanEXE uzantılı dosyalar 
Dır *. ile uzantısı olmayan dosyalar 

listelenebilir. Buradaki temel kural * işaretinin bütün harfler yerine, ? ise tek bir harf yerine geçmesidir. 

· Dır komutu ile DOS’ta arama da yapılabilir. /s parametresi verilirse DOS alt dizinlerdeki dosyaları da listeler. 
Örneğin önemli.doc isimli bir dosyayı aramak için 
Dır önemli.doc /s kullanılabilir. 
· Liste alınırken sıralama isteniyorsa /O parametresi kullanılır.
Dır /ODile tarihe 
Dır /ON ile ada 
Dır /OE ile uzantıya

Dır /OS ile boyuta göre sıralanabilir. Bu parametrelerin önüne – konursa tersi sırada listelenir. Yani Dır/OS ile küçükten büyüğe sıralanırken, Dır/O-S ile büyükten küçüğe doğru sıralanır.

· Dır /A ile istenen özelliğe uyan dosyalar gösterilebilir.

Dır/AD ile sadece dizinler
Dır/AH ile gizli dosyalar
Dır/AR ile sadece okunabilir dosyalar 
Dır/AS ile sadece sistem dosyaları listelenir.

DİZİN İŞLEMLERİ(CD, MD,RD)


Bir dizine girmek için 
CD Dizinismi kullanılır.
Örneğin Windows dizinine girmek için

C:\>CD Windows
C:\WINDIWS>

Windows\System dizinine girmek için

C:\>CD Windows\System
C:\WINDOWS\SYSTEM> 

veya 

C:\>CD Windows
C:\WINDOWS>CD System
C:\WINDOWS\SYSTEM> 

şeklinde kullanılır. 

Bir dizinden çıkmak için CD.. 

C:\WINDOWS\SYSTEM>CD..
C:\WINDOWS> 

Ana dizine çıkmak için CD\

C:\WINDOWS\SYSTEM>CD\
C:\> 

İki üst dizine çıkmak için CD... 

C:\WINDOWS\SYSTEM\VMM32>CD...
C:\WINDOWS> 

Üç üst dizine çıkmak için CD....

C:\WINDOWS\SYSTEM\VMM32>CD.... 
C:\>

Yeni bir dizin oluşturmak için

MD Dizinismi 
Örneğin yeni isimli bir dizin oluşturmak için

MD yeni 
Bir dizin silmek için

RD Dizinismi 
Yeni isimli dizini silmek için

RD yeni
şeklinde kullanılır. Bir dizini bu yöntemle silebilmek için, içinin boş olması gerekir. 

Uzun dizin isimlerini DOS altında kullanırken bunları iki şekilde kullanabilirsiniz.
Eğer Windows altında bir DOS oturumu açtıysanız bu isimler hem standart 8+3 formatında hem de uzun formatında kullanılabilir. Direk olarak DOS ortamına geçtiyseniz 8+3’lük kısa formatını kullanabilirsiniz.
8 harften daha uzun bir dosya veya dizin ismi verecekseniz bunu tırnak içinde yazmanız gerekir.
Örneğin en çok kullandığım dökümanlar dizini oluşturmak için :
MD “en çok kullandığım dökümanlar”şeklinde yazmanız gerekir.
Bu dizin listelendiğinde hem orjinali ile hem de ENÇOKK~1 şeklinde kısa ismi ile gösterilir. 
Bu dizine girmek için
CD ENÇOKK~1
veya
MD “en çok kullandığım dökümanlar” yazabilirsiniz.

 

SÜRÜCÜ DEĞİŞTİRME


DOS’ta ger sürücü bir harf ile temsil edilir. A, ve B harfleri disket sürücü diğerleri de hard disk ve diğer sürücüler için kullanılır. Sürücü harflerinden sonra “:“kullanılarak o sürücüye geçilebilir. 

A: ile disket sürücüye

C: ile de hard diske geçilebilir.

Bir sürücüye geçildikten sonra uygulanan komutlar o sürücü üzerinde etkili olur.

Örneğin bir disketin içeriğini görmek için

C:\>A:

A:\>Dır

yazabilirsiniz. Veya kısaca

C:\> DIR A:

FORMAT (FORMATLAMA,BİÇİMLEME)


Format kelime anlamı olarak düzenleme demektir. Bu ilk alınan disket için doğrudur. Disket DOS’ta kullanılmak için düzenlenir. Ancak dolu olan bir diskete format atılması ile disketteki bütün bilgiler silinmiş olur.

· Yanlışlıkla formatlanan bir disket UNFORMAT komutu ile geri alınabilir.

Format komutunu harddisk için kullanmak çok tehlikelidir. Daha çok disketlerinizi formatlamak için bu komutu kullanacaksınız.

C:\> FORMAT A:

İle disket formatlanır. Bu komuttan sonra sürücüye disket yerleştirmeniz istenir ve gösterge %100 oluncaya kadar formatlama devam eder. Formatlama bittikten sonra diskete bir isim vermeniz istenir. Buraya 11 harflik bir isim verebilirsiniz. İsim verdikten sonra disket hakkındaki bilgiler gösterilir. Bu listeye bakarak o disketteki bozuk kesimlerin bulunup bulunmadığını anlayabilirsiniz. Eğer diskette bozuk kısımlar varsa bunların miktarı da listeden okunabilir. 

· Format komutunu bozulan disketlerinizin bozuk kısımlarını işaretlemesi için kullanabilirsiniz. Bozuk kısımları işaretleyerek buralar bilgi yazılmasını önler.

· Ayrıca sistem disketi oluşturmak için de Format komutu kullanılabilir. (Bu iş için SYS komutu da kullanılır.)

· Virüslü disketleri de format ile silebilirsiniz.

/Uparametresi kullanılırsa, disketi UNFORMAT yapabilmek için gerekli olan bilgi diskete yazılmaz. Bu durumda UNFORMAT komutu ile disket kurtarılamaz. Disketi silmek istediğinizden eminseniz bu parametreyi kullanarak işlemleri hızlandırabilirsiniz.

/S parametresi ile disketin sistenm disketi olarak hazırlanmasını sağlayabilirsiniz. Bu durumda bu disketi kullanarak bilgisayarı açabilirsiniz.

/Qile hızlı format yapabilirsiniz. Bu işlem bozuk kısımları işaretlemez. Ancak oldukça hızlı bir biçimde disketi boşaltır.

/V:Adile disketin ismini belirleyebilirsiniz.

C:\>FORMAT a: /q /u /s /v:ali

Komutu ile geri alma bilgisi olmada, sistem disketi olarak ve ismini de Ali yaparak disketi hızlı formatlar. 

Format yapabilmek için FORMAT.COM dosyasına ihtiyaç vardır.

SYS(Sistem Transferi)


Sys komutu ile bir diskete veya harddiske sistem dosyaları transfer edilebilir. Bu dosyalar IO.SYS, MSDOS.SYS, COMMAND.COM, DRVSPACE.BIN, veyaDBLSPACE.BINdosyalarıdır. Bu dosyalardan COMMAND.COM hariç diğerleri bir diskete normal kopyalama ile kopyalanırsa o disket sistem disketi olmaz. Bu dosyaları diskette özel bir yere kopyalanması gerekir. Bu işlemi deSYSveyaFORMAT /Skomutları yapar.

Sys a:ile diskete

Sys c:ilede harddiske sistem transferi yapılır. 

Özellikle harddiskteki sistem dosyaları bozulmuşsa bilgisayarınızı harddiskten açamazsınız. Bu durumda bilgisayarı disketten (içinde sistem dosyaları bulunan bir disket ) açarak Sys c:komutu ile harddiske sistem transferi yapabilirsiniz. Bu işlemi yapmak için disketteSYS.COM programı bulunmalıdır.

 

LABEL (Disket etiketi değiştirme)


Format yaparken sizden diskete bir isim(etiket) vermeniz isteniyordu. Bir disketin ismini değiştirmek için onu formatlamak gerekmez. Örneğin harddiskimize başka bir isim vermek için

LABEL C: komutunu kullanabilirsiniz. Sizden 11 harflik bir etiket istenecektir.

LABEL A: komutu disketin etiketini değiştirmek için kullanılır.

Bu programın ismiLABEL.EXE’dir

 

 

DATE, TIME ( Tarih ve Saati değiştirme)


Bilgisayarın tarihi ve saati bu iki komutla öğrenilip değiştirilebilir. Date tarihi, Time ise saati belirtmek için kullanılır.

Date yazarsanız aşağıdaki gibi önce şu anki tarih gösterilecek ve yeni tarihi girmeniz istenecektir. Eğer tarihi değiştirmek istemiyorsanız Enter tuşuna basarak geçebilirsiniz.

C:\>date

Geçerli tarih Paz 05/01/1999

Yeni tarihi girin (gg-aa-yy):_

C:\>date

Geçerli tarih Paz 03/01/1999

Yeni tarihi girin (gg-aa-yy):_

 

DOSKEY


DOS’ta bütün komutları klavyeden girmemiz gerekir. Her sefer uzun uzadıya komut yazmak bazen sıkıcı olabilir. Bunun yerine Doskey programını bilgisayar açılırken bir kez çalıştırarak DOS’un yazdığınız komutları hatırlamasını sağlayabilirsiniz. Bu programı bilgisayarın her açılışında çalıştırabilmek için Autoexec.bat dosyasına yazabilirsiniz. Bu dosya içineC:\windows\command\doskeysatırını ekleyin. Bundan sonra yukarı ve aşağı tuşlarını kullanarak daha önce yazdığınız komutlara kolayca ulaşabilirsiniz.

DOS ortamında ikenDOSKEY.COM programını çalıştırmak için bu dosyanın bulunduğu dizin içine gidilir ve adı yazılarak enter tuşuna basılır.

 

COPY, XCOPY, DISKCOPY (KOPYALAMA) 


COPY komutu ile dosyayı diskete, disketten harddiske, yazıcıya veya ekrana kopyalayabilirsiniz.

Copy Kaynak Hedef

Şeklinde, çoğunlukla iki parametre ile kullanılır. Birincisi kopyalanacak olan, ikincisi kopyalanılacak olan yeri belirler.

Copy okul.doc a:

Aktif dizindeki okul.doc isimli dosyayı diskete kopyalar. 

Copy a:okul.doc c:

Disketteki okul.doc isimli dosyayı harddiske kopyalar. 

Copy okul.doc liste.doc

Okul.doc isimli dosyayı aynı yere liste.doc adıyla kopyalar.

Copy a:okul.doc

Disketteki okul.doc isimli dosyayı komutun yazıldığı yere kopyalar.

Copy *.* a:

İçinde bulunulan dizindeki tüm dosyaları diskete kopyalar. 

Copy a:*.* c: 

Disketteki bütün dosyaları harddiske kopyalar.

Copy Autoexec.bat con 

Autoexec.bat dosyasını ekrana kopyalar. (Con ekran için kullanılan isimdir. Ekrana kopyalamak içini göstermek anlamındadır.)

Copy *.bat con

Bat uzantılı tüm dosyaları ekrana kopyalar.

Copy Con a.ekr

Burada kaynak ekran, hedef ise bir dosyadır. Yani ekranı a.ekr dosyasına kopyalamasını istiyoruz. Bu durum copy komutu için özel bir durumdur ve bir dosyaya yazı yazmak için kullanılır. Bu komutu yazdıktan sonra F6 tuşuna basana kadar yazdığınızbütün harfler a.ekr dosyasına yazılacaktır. Örnek olarak aşağıdaki satırları yazarak birbatdosyası hazırlayalım.

Copy con a.bat

@echo off

echo elveda dos

echo merhaba windows

Bu satırları dikkatli bir şekilde yazın, çünkü bir satırı yazdıktan sonra o satıra tekrar geri dönme şansınız yok. F6 tuşuna ve Enter’e basın ve kaydedin. Ve oluşturduğunuz dosyanın adını yazarak çalıştırın. 

Copy a.bat prn

Bu satır a.bat dosyasını yazıcıya gönderecektir. (Pr n kelimesi yazıcı için kullanılır. Yazıcınızın bağlı olduğu porta göre LPT1, LPT2, COM1, COM2 de kullanabilirsiniz. ) ekrandaki görüntüyü yazıcıya göndermek içinPrint Screentuşuna basabilirsiniz.

Copy komutu ile bir dosyayı kopyalarken hata testi de yapılmasını sağlayabilirsiniz. Özellikle diskete kopyalarken bu testi yaptırmanız iyi olur. Hata testi yapması için/V parametresi kullanılır.

Copy okul.doc a: /v

Okul.doc dosyasını diskete hata testi yaparak kopyalamasını istiyoruz. Bu işlem dosyayı diskete kopyalarken aynı zamanda yazdığını da okuyarak doğru okunup okunmadığını kontrol eder. Diskette bozuk kesimler varsa yazdığını okuyamayacak ve hata verecektir. İşlemi iptal ederek sağlam bir disket kullanın veya disketin içinde önemli bilgiler yoksa disketi formatlayın ve ve hatalı kısımların işaretlenmesini sağladıktan sonra tekrar kopyalayın.

Kopyalama yaparken kopyalanılan yerde aynı isimli bir dosya varsa onun üzerine yazılıp yazılmayacağı sorulur.

C:\a.bat üstüne yazılsın mı (Evet/Hayır/tüMü)?

E harfi Evet, H harfi Hayır veya M harfi ile bütün dosyaların tek tek sorulmadan yazılması sağlanabilir.

XCOPY komutu da kopyalamk için kullanılır. Copy komutunda farklı olarak daha hızlıdır ve alt dizinleriyle birlikte kopyalayabilir. Copy komutu bir iç komut olmasına rağmen Xcopy komutu dış komuttur veXCOPY.EXE dosyasının bulunması gerekir. 

Xcopy komutunun kullanımı da copy komutu gibidir. Farklı olarak /S parametresi ile alt dizinlerin kopyalanması da sağlanabilir.

Xcopy a:*.* /s c:

Disketteki bütün dosyaları alt dizinlerdekilerle beraber c: sürücüsüne kopyalar. Xcopy’nin avantajı daha hızlı kopyalayabilmesi ve alt dizinlerle birlikte kopyalayabilmesidir.

DISKCOPYkomutu ise daha farklıdır. Bir disketin aynısını bir başka diskete kopyalamak için kullanılır. Diskcopy ile çoğaltılan disketler tamamen birbirinin aynısıdır.

Diskcopy a: a:

Komutu ile a sürücüsünde bulunan disket çoğaltılabilir. Bu işlem sırasında önce orjinal disket okunur, daha sonra diğer disketin takılması istenerek bu diskete yazılır. Okuma işlemi tek seferde bitmemişse tekrar ilk disket istenerek kalan kısım da okunarak diğer diskete yazılır.

Diskcopy işleminde hedef disket içindeki tüm dosyalar kopyalama işleminden önce bilgisayar tarafından silinir.

Bu programın ismi DISKCOPY.COM’dur.

REN(DOSYA ADI DEĞİŞTİRME)


Dosyaların isimleriniRen komutu ile değiştirebilirsiniz.

Ren Dosyaadı Yeniad

şeklinde kullanılır. Örneğin gerekli.doc isimli dosyanın adını gereksiz.doc olarak değiştirmek için

Ren Gerekli.doc gereksiz.doc

şeklinde yazılır. İsim değiştirirken yeni isimle aynı isme sahip bir dosya varsa değiştirme yapılmaz.

Ren komutu ile dizin isimleri değiştirilemez. Dizin isimlerini değiştirmek için Move komutu kullanılır.

 

MOVE(TAŞIMA VEYA DİZİN İSMİ DEĞİŞTİRME)


Bu programın ismiMOVE.EXE’dir. Dosyaları bir yerden başka bir dizine veya sürücüye taşımak için ve dizinlerin isimlerini değiştirmek için kullanılır.

Örneğin Genel dizinindeki bütün dosyaları Özel dizinine taşımak için 

Move c:\genel\*.* özel\ 

PW dizinindeki tüm dosyaları diskete taşımak için

Move c:\pw\*.* a: 

Move komutu ile dizin ismi değiştirmek Ren ile dosya ismi değiştirmek gibidir. Örneğin PW dizinini WRITE olarak değiştirmek için

Move PW WRITEşeklinde kullanılır.

TYPE (DOSYA İÇERİĞİ)


DOS’ta bir dosyanın içeriğini görmek için kullanılır.

Type Dosyaadı

Şeklinde kullanılır. Örneğin autoexec.bat dosyasının içeriğini görmek için

Type autoexec.bat

şeklinde yazılır. Dosya üzerinde değişiklik yapabilmek için EDIT komutu

MORE(SAYFALAMA)

 

Bazı DOS komutlarının sonuçları ekrana sığmıyorsa komutun sonucunun sayfa sayfa gösterilmesini More komutunu | karakteri ile birlikte kullanarak sağlayabiliriz. 

Örneğin;

Type autoexec.bat 

Komutu ile autoexec.bat dosyasının içeriğine bakabilirsiniz. Ancak dosya ekrana sığmayacak kadar uzun ise dosyadaki üst satırlar ekranda görülemeyecektir. Bunu More komutu ile birlikte kullanarak aşabiliriz.

Type autoexec.bat | More

şeklinde kullanılırsa, dosyanın içeriği ekranı doldurduğunda bir tuşa basmanız istenecek ve ondan sonra diğer sayfa gösterilecektir.

More komutu tek başın değil diğer komutların arkasında | karakteri ile birlikte kullanılır.

EDIT

 

DOS’ta dosyaları düzenleme ve oluşturma için Edit programını kullanabilirsiniz. Bu program vasıtası ile dosyalarınızı açıp değişiklikler yapabilirsiniz. Bu programın ismiEDIT.COM ‘dur.

Edit Autoexec.bat

Yazarak autoexec.bat dosyasında değişiklikler yapabilirsiniz.

ATTRIB (DOSYA ÖZELLİKLERİ)

 

Del komutu ile silemediğiniz dosyalar oldu mu? Bir dosya sadece okunabilir, sistemveya gizlidosya olarak belirlenmişse normal yollarla silinemezler. Eğer sizde bazı dosyaların kolayca silinebilmesini istemiyor veya silmek isteyip de silemediğiniz dosyalar bulunuyorsa Attrib komutu ile o dosyanın özelliklerini değiştirmelisiniz. Bu dosyanın ismi ATTRIB.EXE ’dir. 

Attrib dosyaadı özellikler 

Şeklinde kullanılır. Dosya adı olarak bir dosya verebileceğiniz gibi ? ve * karakterlerini kullanarak birden fazla dosyanın özelliklerini de değiştirebilirsiniz. Dosyaların özellikleri ise üçüncü parametre ile değiştirilir. Üçüncü parametre verilmezse sadece özellikler görüntülenir, herhangi bir işlem yapılmaz. 

Bir özelliği kaldırmak için aşağıdaki parametreleri – işareti ile , o özelliği vermek için ise + işareti kullanmalısınız.
R Sadece okunabilir dosya. Normal yollarla değiştirilemez ve silinemezler. 
H Gizli dosya. Normal yollarla silinemezler ve Dır komutu parametresiz kullanıldığında listelenmezler. 

S System dosyası. Bu sadece bazı özel dosyalar için verilen bir özelliktir. Bu özelliğe sahip dosyaları silmeniz, değiştirmeniz veya taşımanız problemlere sebep olur. Bu dosyalarda normal yollarla silinemezler ve görünmezler. 

Örneğin A.doc dosyasına sadece okunabilir özelliği vermek için
Attrib A.doc +r

Cokgizli.doc dosyasını gizlemek için 
Attrib cokgizli +h 

Cokgizli.doc dosyasını gizlemek ve sadece okunabilir yapmak için
Attrib cokgizli +h +r 

Sadece okunabilir olduğu için silemediğiniz bir dosyanın bu özelliğini kaldırmak için
Attrib a.doc –r

Ayrıca sadece dosyaları değil dizinleri de gizleyebilirsiniz
Attrib Windows +h

Komutu ile windows dizini gizlenmiş olur. Dır yazarsanız bu dizini göremezsiniz.

CHKDSK(DİSK TESTİ)

 

Bu program (CHKDSK.EXE) herhangi bir parametre olmadan kullanılırsa sürücü hakkında istatistiki bilgiler verir. (Boş alan, toplam alan, dosya sayısı gibi)

C:\>chkdsk

Birim Seri Numarası 0B26-13D9

1.048.395.776 bayt toplam disk alanı
25.182.208 bayt 231 gizli dosyada
9.601.024 bayt 575 dizinde
884.178.944 bayt 9.956 kullanıcı dosyasında
16.384 bayt bozuk sektörlerde
129.417.216 bayt disk üzerinde kullanılabilir
16.384 bayt her ayırma biriminde
63.989 toplam ayırma birimi disk üstünde
7.899 ayırma birimi disk üstünde kullanılabilir
655.360 bayt toplam bellek
578.240 bayt boş

Chkdsk/F Diskteki hataları tespit ederek düzeltir. Diski (Disket veya harddiski ) hızlı bir şekilde test etmek için kullanılır. Daha detaylı 

Chkdsk /V Diskteki bütün dosyaları yol ismiyle birlikte ekrana listeler. Binlerce dosyayı ekrana listelemenin bir anlamı yoktur. Ancak ekrana listelemek yerine bir dosyaya yazması istenirse bu dosya daha rahat incelenebilir.

Chkdsk /V > Dosyalar Diskteki bütün dosyalar yolları ile birlikte Dosyalar isimli dosyaya yazılır. Edit programı ile bu dosyanın içeriği incelenebilir.

Chkdsk /V > LPT1 Bütün dosyalar yazıcıya gönderilir.

SCANDISK( DİSK PROBLEMLERİ ÇÖZÜMÜ)

Scandisk programını kullanarak diskinizdeki problemleri gidermesini sağlayabilirsiniz. Chkdsk’den daha gelişmiş bir programdır. Diskteki birçok problemi bulup giderebilir. Bu programın ismi SCANDISK.EXE ‘dir.

 

FDISK (HARDDİSK BÖLÜMLEME)

Bu programı bilinçsiz olarak asla kullanmayın. Harddiskinizdeki bütün bilgilerinizi yok edebilirsiniz. Bu program harddiski birkaç parçaya ayırmaya, birkaç bölüm varsa aktif olacak bölümü (sistemin açılacağı bölümü) belirlemeye yarar. Bu programın ismi FDISK.EXE ‘dir.

Eğer yeni bir harddisk aldıysanız bu programı kullanarak harddisk üzerinde bölümler oluşturabilirsiniz. Her harddiskte en az bir bölüm oluşturulması gerekir. Fdisk ile harddisk bölümlendikten sonra harddiskteki her bölümün formatlanması gerekir.

 

FC(DOSYA KARŞILAŞTIRMA)

FC ile iki dosyayı karşılaştırarak farklılıkları görebilirsiniz.

FC BirinciDosya İkinciDosya

şeklinde kullanılır. Bu komut daha çok farklı isme sahip iki dosyanın veya farklı dizinlerde bulunan aynı isimli dosyaların aynı olup olmadığını karşılaştırmak için kullanılır. 

Bu programın ismi FC.EXE’dir.

 

 

MEM (BELLEK BİLGİSİ)

Bellek kullanımı hakkında bilgi verir.

C:\>mem

Bellek Türü Toplam Kullanılan Boş

---------------- -------- --------- --------

Geleneksel 640K 76K 564K
Üst 0K 0K 0K
Ayrılan 384K 384K 0K
Uzatılmış (XMS) 31.744K 188K 31.556K

---------------- -------- --------- --------

Toplam bellek 32.768K 648K 32.120K
Toplam 1 MB altı 640K 76K 564K
Toplam Genişletilmiş (EMS) 32M (33.030.144 bayt)
Boş Genişletilmiş (EMS) 16M (16.777.216 bayt)
Çalışabilecek en büyük program boyu 564K (577.936 bayt)
En büyük boş üst bellek bloğu 0K (0 bayt)
MS-DOS üst bellek alanında yerleşik.

C:\>

DOS altında çalışan programların çoğu 640 KB’lık standart belleği kullanırlar. Bilgisayarınızda 64MB ana bellek olsa bile programlar bellek yetmediği için çalışamayacağını bildirirler. Bu toplam belleğin yetersizliğinden değil, geleneksel belleğin yani ilk 640 KB ‘lık bölümün yetmediğindendir. İlk 640 KB’lık bu bellek bölgesindeki bazı programların üst belleğe yüklenmesi veya gereksiz olanların hiç yüklenmemesini sağlayarak bu programlar için yeterli boşluğu ayarlamanız gerekir. Gerekli miktarı takip etmek için MEM komutundan faydalanılabilir.

SMARTDRV (HIZLI DİSK)

Smartdrv komutu harddiskten okuma ve yazma hızını artırmak için Windows’95 den önce kullanılan bir programdır. Windows-95 bu programa ihitiyaç duymadan aynı işi yapar. 

Bu tip programlara cache (ön bellek) programları denir. Bir program harddiskten bilgi okumak istediğinde smartdrv bu bilgiyi okur ve programın bundan sonrakileri de okuyacağını farz ederek bir miktar fazladan bilgiyi de okuyarak belleğe alır. Program bu bilgileri de istediğinde harddiske tekrar gitmeden bellekten alır. Yazarken de böyledir. Program direk harddiske yazmaz. Bunun yerine smartdrv’ın ayırdığı bellek bölgesine yazar. Smartdrv bu bilgileri uygun bir zamanda harddiske yazar. Bu işlemler harddisk erişimini minimuma indirgediği için programların çalışma hızlarını önemli ölçüde arttırır. Ancak bellekte de oldukça büyük bir yer işgal eder. 

DOS programlarınızı DOS modunda çalıştıracaksanız SMARTDRV yazarak ön belleği aktif hale getirebilirsiniz. Smartdrv toplam bellek miktarına bakarak uygun büyüklükte bir ara bellek oluşturur. 

Smartdrv harddisk için hem okuma hemde yazma işlemlerinde ara belleği kullanır. Disket ve CD-ROM larda ise sadece okuma için önbellek kullanılır.

EMM386( GENİŞLETİLMİŞ BELLEK YÖNETİCİSİ)

Üst belleğin daha iyi kullanılmasını sağlar ve EMS bellek oluşturmak için de kullanılır. Config.sys dosyasında Device satırı ile Himem.sys ‘den sonra kullanılır.

Device=c:\windows\Himem.sys

Device=c\windows\emm386.exe

şeklinde kulanılır.

Bazı programlar özellikle de oyunlar EMS bellek ile çalışırlar. Emm386 ‘yı aşağıdaki gibi kullanarak EMS bellek oluşturabilirsiniz. 

Device=c\windows\emm386.exe RAM 

EMS bellek miktarını da belirlemek istiyorsanız Ram parametresinden sonra bellek miktarını Kb cinsinden yazabilirsiniz. Örneğin 512 Kb EMS bellek oluşturmak için 

Device=c\windows\emm386.exe RAM 512 yazılabilir.

MSCDEX(DOSYA YÖNETİCİSİ)

DOS altında CD-ROM sürücünüzü kullanabilmek için Cd-romunuzun sürücü programını Config.sys dosyasında Device satırı ile yükledikten sonra Mscdex programını da Autoexec.bat programından aktif hale getirerek Cd-rom sürücünüzü kullanabilirsiniz. 

Örneğin Cd-rom sürücünüzün dosyası CDDRV.SYS olsun. Bunu Config.sys dosyasında aşağıdaki gibi yazdıktan sonra 

Device=c:\cddrv.sys /d:hasan

Autuexec.bat dosyasında da

C:\windows\command\mscdex /d:hasan

şeklinde kullanmanız gerekir.

AUTOEXEC.BAT VE CONFIG.SYS

Bu dosyalar sistem açılırken kullanılan özel dosyalardır. Ve sistemin açıldığı sürücüde ve ana dizinde bulunmaları gerekir. Bunlarda config.sys bilgisayarla ilgili bazı ayarlamaların ve programların bulunacağı dosyadır. Config.sys dosyasındaki ayarlamalar bilgisayar açıldıktan sonra değiştirlemezler, bu ayarlar sadece bu dosyada yapılabilirler. 

Autoexec.bat dosyası ise bilgisayar açılırken çalıştırılacak bazı programlar ve ayarlar için kullanılır. Bu programlar ve ayarlar bilgisayar açıldıktan sonra da yapılabilirler. Her sefer aynı şeyleri yapmak yerine bu ayarlar autoexec.bat dosyasına yazılarak işler otomatikleştirilir.

Config.sys

Bu dosyada bulunabilecek bazı ayarlar ve yüklenebilecek bazı programlar aşağıda gösterilmiştir.
Bu dosyayı bilgisayarın açıldığı diskin ana dizininde bulabilirsiniz.
Edit config.sys yazarak bu dosyayı düzenleyebilirsiniz.

· Device 

Belleğe aygıt sürücülerini yüklemek için kullanılır.

· Devicehigh 

Aygıt sürücülerini üst belleğe yüklemek için kullanılır. 

· Device=c:\windows\himem.sys 

Himem.sys bir uzatılmış bellek yöneticisidir. Uzatılmış belleği kullanan programların çoğu (Windows dahil) bu sürücüye ihtiyaç duyar. 

Device=c:\windows\himem.sys /TESTMEM: OFF

Şeklinde kullanarak bellek testini yapmamasını sağlayabilirsiniz. Bu bilgisayarın açılış işlemini biraz daha hızlandırır.

· Device=c:\windows\Emm386.exe 

Üst belleğin daha iyi kullanılmasını sağlar ve EMS bellek oluşturmak için kullanılan EMM386 yukarıdaki gibi Config.sys dosyasında Himem.sys’den sonra yüklenir.

· Dos=High,Umb 

Dos=High satırı ile Dos’un üst belleğe yüklenmesini, Umb satırı ile de Emm386 tarafından sağlanan üst bellek bölgelerinin Dos tarafından yönetilebileceği belirlenir. Bu işlem geleneksel belleğin daha az kullanılmasını sağlayarak, diğer programlara daha fazla geleneksel belleğin bırakılmasını sağlar.

· FILES=n 

· FILESHIGH=n 

Aynı anda açılabilecek dosya sayısını belirler. Özellikle veritabanı uygulamaları büyük Files değerlerine ihtiyaç duyarlar. Files değeri programın ihtiyaç duyduğundan daha az ise program düzgün çalışmayacaktır. Ortalama 35 olarak belirlenebilir. Veritabanı uygulamalarında 70-100’e çıkarılması gerekebilir. 8-255 arasında bir değer verilebilir. Verilmezse 8 kabul edilir. Gerekenden fazla değerin verilmesi boşuna bellek harcanmasına sebep olur. Fileshig satırını kullanarak Files için gerekli belleğin üst bellekten ayrılmasını sağlayabilirsiniz.

· LastDrive=x 

Erişebileceğiniz en fazla sürücü sayısını belirtir. A-Z arasında bir harf verebilirsiniz. DOS’un algılayacağı en son geçerli sürücüyü belirtir.

Örneğin bilgisayarınızda F harfine kadar olan sürücüleriniz varsa

LastDrive=F şeklinde kullanabilirsiniz. Daha büyük değerler boşuna bellek harcayacaktır. Sürücüler için gerekli belleği üst bellekten ayırmak için 

LastDriveHigh=F şeklinde kullanabilirsiniz.

· REM 

Config.sys ve Autoexec.bat dosyalarında çalıştırılmasını istemediğiniz satırların başına Rem yazarak bu satırları devre dışı bırakabilir ve rem ile başlayan açıklama satırları yazabilirsiniz.

· DEVICE=C:\WINDOWS\COMMAND\DISPLAY.SYS CON=(EGA,,1) 

Display.sys programı ekranda gösterilecek olan karakterlerin karakter setini belirler. Türkçe karakter setini kullanabilmek için gereklidir.

· COUNTRY=090,857,C:\WINDOWS\COMMAND\COUNTRY.SYS 

Zamanı, para birimini göstermede, karakterlerin sıralandığı düzeni belirlemede ve dosya adlarında hangi karakterlerin kullanılabileceğini belirlemede ülkelere özgü ayarların kullanılması için Country komutu config.sys dosyasında yukarıdaki gibi kullanılır. Türkçe ayarlar için yukarıdaki parametreler kullanılmalıdır. 

Autoexec.bat
Şimdi de autoexec.bat dosyasında bulunabilecek bazı ayarlar ve yüklenebilecek bazı programları tanıyalım.
Bu dosyayı bilgisayarın açıldığı diskin ana dizininde bulabilirsiniz.
Edit Autoexec.bat
Yazarak düzenleyebilirsiniz.
· @Echo off 
Autoexec.bat dosyası çalışırken, dosyadaki komut satırlarının görüntülenmesini engeller.
· Path=c:\windows; c:\windows\command; c:\program 

Bir programı çalıştırmak için ismini yazdığınızda önce bu program komutu yazdığınız dizinde aranır. Bu dizinde yoksa Path ile belirtilmiş dizinlere de bakar. Burada bulursa çalıştırır. Sık kullandığınız programların yollarını Path satırına ; karakteri ile birlikte yukarıdaki gibi ekleyerek o programları kolayca çalıştırabilirsiniz

TÜRKÇE EKRAN VE TÜRKÇE KLAVYE

F veya Q Türkçe klavye kullanabilmek iç,n aşağıdaki satırlardan birini Autoexec.bat dosyasına yazmanız gerekir. 

F Türkçe klavye ve Türkçe Ekran için

Mode con codepage prepare=((857) c:\windows\command\ega2.cpi)
Mode con codepage select=857
Keyb tr,, c:\windows\command\keybrd2.sys /id:440


Q Türkçe klavye ve Türkçe Ekran için

Mode con codepage prepare=((857) c:\windows\command\ega2.cpi)
Mode con codepage select=857
Keyb tr,, c:\windows\command\keybrd2.sys /id:179


Config.sys dosyasında ise aşağıdaki ayarlamaları yapmanız gerekir

Devıce=C:\Windows\Command\Display.Sys Con=(Ega,,1)
Country=090,857,C:\Windows\Command\Country.Sys