|
DOS
KOMUTLARI
Eğer bilgisayar kullanmayı ilk defa Windows-95/98 ile başladıysanız
büyük bir ihtimalle DOS kelimesi size yabancı gelecektir. DOS, Disk
Operating System kelimelerinin kısaltılmış halidir ve disk işlemleri,
bellek işlemleri gibi programların çalışabilmesi için gerekli düzenlemeleri
yapan bir işletim sistemidir. DOS’un tarihi PC’lerin (kişisel
bilgisayarlar) tarihiyle başlar ve çoğunlukla da pek hayırla yad
edilmez. Çünkü DOS’ta grafiksel bir kullanıcı arabirimi yoktur,
her şey komutlarla ve bir sürü parametre ile yapılır. Microsoft
Windows’95 sürümüyle kullanıcının DOS ile olan iletişimini
minimuma indirmeye çalışmış olsa da geriye doğru uyumluluktan
dolayı DOS’tan tam olarak vazgeçememiştir.
Windows9x kullanıyor olsanız da bazen DOS’a işiniz düşebilir. Örneğin
bir çok oyun programı Windows ile çalışmaz veya oynanamayacak kadar
yavaş çalışır. Ayrıca Windowsa giremediğiniz durumlarda da sorunu
DOS’tan halletmeniz gerekebilir. Bazen de tek bir dosyayı kopyalamak
için bilgisayarınızı açtığınızda, Windows’un çalışmasını
beklemeniz gerekmez.
DIR
(Listeleme)
Bulunduğunuz dizindeki dosya veya dizinleri listeler. Dır komutu tek
başına kullanıldığı zaman aşağıdaki gibi bir liste çıkar.
C:\zeybek>dır
C sürücüsündeki birimin etiketi yok
Birim Seri Numarası 0B26-13D9
C:\zeybek dizini
. <DIR> 01/01/99 20:23 .
.. <DIR> 01/01/99 20:23 ..
SZEYBEK EXE 1.411.559 02/01/99 20:05 szeybek.exe
XTRAS <DIR> 01/01/99 20:23 xtras
ICON ICO 2.816 02/01/99 20:05 icon.ico
2 dosya 1.414.375 bayt
3 dizin 137.347.072 bayt boş
C:\zeybek>_
Burada<DIR> ile belirlenmiş olanlar dosya değil dizindir. Diğerler
ise dosyadır. Her bir dosyanın adı, uzantısı, boyutu, son değiştirme
tarihi- saati ve uzun dosya ismi görüntülenmektedir.
· Uzantısı .EXE, .COM, .BATolanlar program dosyalarıdır. Bunların
isimleri yazılarak çalıştırılabilir.
Bir dizindeki dosya sayısı fazla ise ekrana sığmayacaktır. Sayfa
sayfa görüntülemek için DIR /Pşeklinde /P parametresi kullanılır.
Detayları göstermeden sadece isimleri listelemek için DIR /Wkullanılır.
Daha detaylı bilgi için DIR /Vkullanılır.
Bütün dosyaları değil de bir şarta uyan dosyaları listelemek için
joker karakter dediğimiz ? ve * karakterleri kullanılır.
Dır *.exe ile uzantısı EXE olan dosyalar
Dır a*.exe ile baş harfi a ve uzantısıEXEolan dosyalar
Dır a*.e* ile baş harfi a ve uzantısının baş harfi e olan dosyalar
Dır a?b*.exe ile baş harfi a ve üçüncü harfib olanEXE uzantılı
dosyalar
Dır *. ile uzantısı olmayan dosyalar
listelenebilir. Buradaki temel kural * işaretinin bütün harfler
yerine, ? ise tek bir harf yerine geçmesidir.
· Dır komutu ile DOS’ta arama da yapılabilir. /s parametresi
verilirse DOS alt dizinlerdeki dosyaları da listeler.
Örneğin önemli.doc isimli bir dosyayı aramak için
Dır önemli.doc /s kullanılabilir.
· Liste alınırken sıralama isteniyorsa /O parametresi kullanılır.
Dır /ODile tarihe
Dır /ON ile ada
Dır /OE ile uzantıya
Dır /OS ile boyuta göre sıralanabilir. Bu parametrelerin önüne –
konursa tersi sırada listelenir. Yani Dır/OS ile küçükten büyüğe
sıralanırken, Dır/O-S ile büyükten küçüğe doğru sıralanır.
· Dır /A ile istenen özelliğe uyan dosyalar gösterilebilir.
Dır/AD ile sadece dizinler
Dır/AH ile gizli dosyalar
Dır/AR ile sadece okunabilir dosyalar
Dır/AS ile sadece sistem dosyaları listelenir.
DİZİN İŞLEMLERİ(CD,
MD,RD)
Bir dizine girmek için
CD Dizinismi kullanılır.
Örneğin Windows dizinine girmek için
C:\>CD Windows
C:\WINDIWS>
Windows\System dizinine girmek için
C:\>CD Windows\System
C:\WINDOWS\SYSTEM>
veya
C:\>CD Windows
C:\WINDOWS>CD System
C:\WINDOWS\SYSTEM>
şeklinde kullanılır.
Bir dizinden çıkmak için CD..
C:\WINDOWS\SYSTEM>CD..
C:\WINDOWS>
Ana dizine çıkmak için CD\
C:\WINDOWS\SYSTEM>CD\
C:\>
İki üst dizine çıkmak için CD...
C:\WINDOWS\SYSTEM\VMM32>CD...
C:\WINDOWS>
Üç üst dizine çıkmak için CD....
C:\WINDOWS\SYSTEM\VMM32>CD....
C:\>
Yeni bir dizin oluşturmak için
MD Dizinismi
Örneğin yeni isimli bir dizin oluşturmak için
MD yeni
Bir dizin silmek için
RD Dizinismi
Yeni isimli dizini silmek için
RD yeni
şeklinde kullanılır. Bir dizini bu yöntemle silebilmek için, içinin
boş olması gerekir.
Uzun dizin isimlerini DOS altında kullanırken bunları iki şekilde
kullanabilirsiniz.
Eğer Windows altında bir DOS oturumu açtıysanız bu isimler hem
standart 8+3 formatında hem de uzun formatında kullanılabilir. Direk
olarak DOS ortamına geçtiyseniz 8+3’lük kısa formatını
kullanabilirsiniz.
8 harften daha uzun bir dosya veya dizin ismi verecekseniz bunu tırnak
içinde yazmanız gerekir.
Örneğin en çok kullandığım dökümanlar dizini oluşturmak için :
MD “en çok kullandığım dökümanlar”şeklinde yazmanız gerekir.
Bu dizin listelendiğinde hem orjinali ile hem de ENÇOKK~1 şeklinde kısa
ismi ile gösterilir.
Bu dizine girmek için
CD ENÇOKK~1
veya
MD “en çok kullandığım dökümanlar” yazabilirsiniz.
SÜRÜCÜ DEĞİŞTİRME
DOS’ta ger sürücü bir harf ile temsil edilir. A, ve B harfleri
disket sürücü diğerleri de hard disk ve diğer sürücüler için
kullanılır. Sürücü harflerinden sonra “:“kullanılarak o sürücüye
geçilebilir.
A: ile disket sürücüye
C: ile de hard diske geçilebilir.
Bir sürücüye geçildikten sonra uygulanan komutlar o sürücü üzerinde
etkili olur.
Örneğin bir disketin içeriğini görmek için
C:\>A:
A:\>Dır
yazabilirsiniz. Veya kısaca
C:\> DIR A:
FORMAT (FORMATLAMA,BİÇİMLEME)
Format kelime anlamı olarak düzenleme demektir. Bu ilk alınan disket
için doğrudur. Disket DOS’ta kullanılmak için düzenlenir. Ancak
dolu olan bir diskete format atılması ile disketteki bütün bilgiler
silinmiş olur.
· Yanlışlıkla formatlanan bir disket UNFORMAT komutu ile geri alınabilir.
Format komutunu harddisk için kullanmak çok tehlikelidir. Daha çok
disketlerinizi formatlamak için bu komutu kullanacaksınız.
C:\> FORMAT A:
İle disket formatlanır. Bu komuttan sonra sürücüye disket yerleştirmeniz
istenir ve gösterge %100 oluncaya kadar formatlama devam eder.
Formatlama bittikten sonra diskete bir isim vermeniz istenir. Buraya 11
harflik bir isim verebilirsiniz. İsim verdikten sonra disket hakkındaki
bilgiler gösterilir. Bu listeye bakarak o disketteki bozuk kesimlerin
bulunup bulunmadığını anlayabilirsiniz. Eğer diskette bozuk kısımlar
varsa bunların miktarı da listeden okunabilir.
· Format komutunu bozulan disketlerinizin bozuk kısımlarını işaretlemesi
için kullanabilirsiniz. Bozuk kısımları işaretleyerek buralar bilgi
yazılmasını önler.
· Ayrıca sistem disketi oluşturmak için de Format komutu kullanılabilir.
(Bu iş için SYS komutu da kullanılır.)
· Virüslü disketleri de format ile silebilirsiniz.
/Uparametresi kullanılırsa, disketi UNFORMAT yapabilmek için gerekli
olan bilgi diskete yazılmaz. Bu durumda UNFORMAT komutu ile disket
kurtarılamaz. Disketi silmek istediğinizden eminseniz bu parametreyi
kullanarak işlemleri hızlandırabilirsiniz.
/S parametresi ile disketin sistenm disketi olarak hazırlanmasını sağlayabilirsiniz.
Bu durumda bu disketi kullanarak bilgisayarı açabilirsiniz.
/Qile hızlı format yapabilirsiniz. Bu işlem bozuk kısımları işaretlemez.
Ancak oldukça hızlı bir biçimde disketi boşaltır.
/V:Adile disketin ismini belirleyebilirsiniz.
C:\>FORMAT a: /q /u /s /v:ali
Komutu ile geri alma bilgisi olmada, sistem disketi olarak ve ismini de
Ali yaparak disketi hızlı formatlar.
Format yapabilmek için FORMAT.COM dosyasına ihtiyaç vardır.
SYS(Sistem
Transferi)
Sys komutu ile bir diskete veya harddiske sistem dosyaları transfer
edilebilir. Bu dosyalar IO.SYS, MSDOS.SYS, COMMAND.COM, DRVSPACE.BIN,
veyaDBLSPACE.BINdosyalarıdır. Bu dosyalardan COMMAND.COM hariç diğerleri
bir diskete normal kopyalama ile kopyalanırsa o disket sistem disketi
olmaz. Bu dosyaları diskette özel bir yere kopyalanması gerekir. Bu işlemi
deSYSveyaFORMAT /Skomutları yapar.
Sys a:ile diskete
Sys c:ilede harddiske sistem transferi yapılır.
Özellikle harddiskteki sistem dosyaları bozulmuşsa bilgisayarınızı
harddiskten açamazsınız. Bu durumda bilgisayarı disketten (içinde
sistem dosyaları bulunan bir disket ) açarak Sys c:komutu ile
harddiske sistem transferi yapabilirsiniz. Bu işlemi yapmak için
disketteSYS.COM programı bulunmalıdır.
LABEL (Disket
etiketi değiştirme)
Format yaparken sizden diskete bir isim(etiket) vermeniz isteniyordu.
Bir disketin ismini değiştirmek için onu formatlamak gerekmez. Örneğin
harddiskimize başka bir isim vermek için
LABEL C: komutunu kullanabilirsiniz. Sizden 11 harflik bir etiket
istenecektir.
LABEL A: komutu disketin etiketini değiştirmek için kullanılır.
Bu programın ismiLABEL.EXE’dir
DATE, TIME (
Tarih ve Saati değiştirme)
Bilgisayarın tarihi ve saati bu iki komutla öğrenilip değiştirilebilir.
Date tarihi, Time ise saati belirtmek için kullanılır.
Date yazarsanız aşağıdaki gibi önce şu anki tarih gösterilecek ve
yeni tarihi girmeniz istenecektir. Eğer tarihi değiştirmek
istemiyorsanız Enter tuşuna basarak geçebilirsiniz.
C:\>date
Geçerli tarih Paz 05/01/1999
Yeni tarihi girin (gg-aa-yy):_
C:\>date
Geçerli tarih Paz 03/01/1999
Yeni tarihi girin (gg-aa-yy):_
DOSKEY
DOS’ta bütün komutları klavyeden girmemiz gerekir. Her sefer uzun
uzadıya komut yazmak bazen sıkıcı olabilir. Bunun yerine Doskey
programını bilgisayar açılırken bir kez çalıştırarak DOS’un
yazdığınız komutları hatırlamasını sağlayabilirsiniz. Bu
programı bilgisayarın her açılışında çalıştırabilmek için
Autoexec.bat dosyasına yazabilirsiniz. Bu dosya içineC:\windows\command\doskeysatırını
ekleyin. Bundan sonra yukarı ve aşağı tuşlarını kullanarak daha
önce yazdığınız komutlara kolayca ulaşabilirsiniz.
DOS ortamında ikenDOSKEY.COM programını çalıştırmak için bu
dosyanın bulunduğu dizin içine gidilir ve adı yazılarak enter tuşuna
basılır.
COPY, XCOPY,
DISKCOPY (KOPYALAMA)
COPY komutu ile dosyayı diskete, disketten harddiske, yazıcıya veya
ekrana kopyalayabilirsiniz.
Copy Kaynak Hedef
Şeklinde, çoğunlukla iki parametre ile kullanılır. Birincisi
kopyalanacak olan, ikincisi kopyalanılacak olan yeri belirler.
Copy okul.doc a:
Aktif dizindeki okul.doc isimli dosyayı diskete kopyalar.
Copy a:okul.doc c:
Disketteki okul.doc isimli dosyayı harddiske kopyalar.
Copy okul.doc liste.doc
Okul.doc isimli dosyayı aynı yere liste.doc adıyla kopyalar.
Copy a:okul.doc
Disketteki okul.doc isimli dosyayı komutun yazıldığı yere kopyalar.
Copy *.* a:
İçinde bulunulan dizindeki tüm dosyaları diskete kopyalar.
Copy a:*.* c:
Disketteki bütün dosyaları harddiske kopyalar.
Copy Autoexec.bat con
Autoexec.bat dosyasını ekrana kopyalar. (Con ekran için kullanılan
isimdir. Ekrana kopyalamak içini göstermek anlamındadır.)
Copy *.bat con
Bat uzantılı tüm dosyaları ekrana kopyalar.
Copy Con a.ekr
Burada kaynak ekran, hedef ise bir dosyadır. Yani ekranı a.ekr dosyasına
kopyalamasını istiyoruz. Bu durum copy komutu için özel bir durumdur
ve bir dosyaya yazı yazmak için kullanılır. Bu komutu yazdıktan
sonra F6 tuşuna basana kadar yazdığınızbütün harfler a.ekr dosyasına
yazılacaktır. Örnek olarak aşağıdaki satırları yazarak
birbatdosyası hazırlayalım.
Copy con a.bat
@echo off
echo elveda dos
echo merhaba windows
Bu satırları dikkatli bir şekilde yazın, çünkü bir satırı yazdıktan
sonra o satıra tekrar geri dönme şansınız yok. F6 tuşuna ve
Enter’e basın ve kaydedin. Ve oluşturduğunuz dosyanın adını
yazarak çalıştırın.
Copy a.bat prn
Bu satır a.bat dosyasını yazıcıya gönderecektir. (Pr n kelimesi
yazıcı için kullanılır. Yazıcınızın bağlı olduğu porta göre
LPT1, LPT2, COM1, COM2 de kullanabilirsiniz. ) ekrandaki görüntüyü
yazıcıya göndermek içinPrint Screentuşuna basabilirsiniz.
Copy komutu ile bir dosyayı kopyalarken hata testi de yapılmasını sağlayabilirsiniz.
Özellikle diskete kopyalarken bu testi yaptırmanız iyi olur. Hata
testi yapması için/V parametresi kullanılır.
Copy okul.doc a: /v
Okul.doc dosyasını diskete hata testi yaparak kopyalamasını
istiyoruz. Bu işlem dosyayı diskete kopyalarken aynı zamanda yazdığını
da okuyarak doğru okunup okunmadığını kontrol eder. Diskette bozuk
kesimler varsa yazdığını okuyamayacak ve hata verecektir. İşlemi
iptal ederek sağlam bir disket kullanın veya disketin içinde önemli
bilgiler yoksa disketi formatlayın ve ve hatalı kısımların işaretlenmesini
sağladıktan sonra tekrar kopyalayın.
Kopyalama yaparken kopyalanılan yerde aynı isimli bir dosya varsa onun
üzerine yazılıp yazılmayacağı sorulur.
C:\a.bat üstüne yazılsın mı (Evet/Hayır/tüMü)?
E harfi Evet, H harfi Hayır veya M harfi ile bütün dosyaların tek
tek sorulmadan yazılması sağlanabilir.
XCOPY komutu da kopyalamk için kullanılır. Copy komutunda farklı
olarak daha hızlıdır ve alt dizinleriyle birlikte kopyalayabilir.
Copy komutu bir iç komut olmasına rağmen Xcopy komutu dış komuttur
veXCOPY.EXE dosyasının bulunması gerekir.
Xcopy komutunun kullanımı da copy komutu gibidir. Farklı olarak /S
parametresi ile alt dizinlerin kopyalanması da sağlanabilir.
Xcopy a:*.* /s c:
Disketteki bütün dosyaları alt dizinlerdekilerle beraber c: sürücüsüne
kopyalar. Xcopy’nin avantajı daha hızlı kopyalayabilmesi ve alt
dizinlerle birlikte kopyalayabilmesidir.
DISKCOPYkomutu ise daha farklıdır. Bir disketin aynısını bir başka
diskete kopyalamak için kullanılır. Diskcopy ile çoğaltılan
disketler tamamen birbirinin aynısıdır.
Diskcopy a: a:
Komutu ile a sürücüsünde bulunan disket çoğaltılabilir. Bu işlem
sırasında önce orjinal disket okunur, daha sonra diğer disketin takılması
istenerek bu diskete yazılır. Okuma işlemi tek seferde bitmemişse
tekrar ilk disket istenerek kalan kısım da okunarak diğer diskete yazılır.
Diskcopy işleminde hedef disket içindeki tüm dosyalar kopyalama işleminden
önce bilgisayar tarafından silinir.
Bu programın ismi DISKCOPY.COM’dur.
REN(DOSYA ADI DEĞİŞTİRME)
Dosyaların isimleriniRen komutu ile değiştirebilirsiniz.
Ren Dosyaadı Yeniad
şeklinde kullanılır. Örneğin gerekli.doc isimli dosyanın adını
gereksiz.doc olarak değiştirmek için
Ren Gerekli.doc gereksiz.doc
şeklinde yazılır. İsim değiştirirken yeni isimle aynı isme sahip
bir dosya varsa değiştirme yapılmaz.
Ren komutu ile dizin isimleri değiştirilemez. Dizin isimlerini değiştirmek
için Move komutu kullanılır.
MOVE(TAŞIMA
VEYA DİZİN İSMİ DEĞİŞTİRME)
Bu programın ismiMOVE.EXE’dir. Dosyaları bir yerden başka bir
dizine veya sürücüye taşımak için ve dizinlerin isimlerini değiştirmek
için kullanılır.
Örneğin Genel dizinindeki bütün dosyaları Özel dizinine taşımak
için
Move c:\genel\*.* özel\
PW dizinindeki tüm dosyaları diskete taşımak için
Move c:\pw\*.* a:
Move komutu ile dizin ismi değiştirmek Ren ile dosya ismi değiştirmek
gibidir. Örneğin PW dizinini WRITE olarak değiştirmek için
Move PW WRITEşeklinde kullanılır.
TYPE (DOSYA İÇERİĞİ)
DOS’ta bir dosyanın içeriğini görmek için kullanılır.
Type Dosyaadı
Şeklinde kullanılır. Örneğin autoexec.bat dosyasının içeriğini
görmek için
Type autoexec.bat
şeklinde yazılır. Dosya üzerinde değişiklik yapabilmek için EDIT
komutu
MORE(SAYFALAMA)
Bazı DOS komutlarının sonuçları ekrana sığmıyorsa komutun
sonucunun sayfa sayfa gösterilmesini More komutunu | karakteri ile
birlikte kullanarak sağlayabiliriz.
Örneğin;
Type autoexec.bat
Komutu ile autoexec.bat dosyasının içeriğine bakabilirsiniz. Ancak
dosya ekrana sığmayacak kadar uzun ise dosyadaki üst satırlar
ekranda görülemeyecektir. Bunu More komutu ile birlikte kullanarak aşabiliriz.
Type autoexec.bat | More
şeklinde kullanılırsa, dosyanın içeriği ekranı doldurduğunda bir
tuşa basmanız istenecek ve ondan sonra diğer sayfa gösterilecektir.
More komutu tek başın değil diğer komutların arkasında | karakteri
ile birlikte kullanılır.
EDIT
DOS’ta dosyaları düzenleme ve oluşturma için Edit programını
kullanabilirsiniz. Bu program vasıtası ile dosyalarınızı açıp değişiklikler
yapabilirsiniz. Bu programın ismiEDIT.COM ‘dur.
Edit Autoexec.bat
Yazarak autoexec.bat dosyasında değişiklikler yapabilirsiniz.
ATTRIB (DOSYA ÖZELLİKLERİ)
Del komutu ile silemediğiniz dosyalar oldu mu? Bir dosya sadece
okunabilir, sistemveya gizlidosya olarak belirlenmişse normal yollarla
silinemezler. Eğer sizde bazı dosyaların kolayca silinebilmesini
istemiyor veya silmek isteyip de silemediğiniz dosyalar bulunuyorsa
Attrib komutu ile o dosyanın özelliklerini değiştirmelisiniz. Bu
dosyanın ismi ATTRIB.EXE ’dir.
Attrib dosyaadı özellikler
Şeklinde kullanılır. Dosya adı olarak bir dosya verebileceğiniz
gibi ? ve * karakterlerini kullanarak birden fazla dosyanın özelliklerini
de değiştirebilirsiniz. Dosyaların özellikleri ise üçüncü
parametre ile değiştirilir. Üçüncü parametre verilmezse sadece özellikler
görüntülenir, herhangi bir işlem yapılmaz.
Bir özelliği kaldırmak için aşağıdaki parametreleri – işareti
ile , o özelliği vermek için ise + işareti kullanmalısınız.
R Sadece okunabilir dosya. Normal yollarla değiştirilemez ve
silinemezler.
H Gizli dosya. Normal yollarla silinemezler ve Dır komutu parametresiz
kullanıldığında listelenmezler.
S System dosyası. Bu sadece bazı özel dosyalar için verilen bir özelliktir.
Bu özelliğe sahip dosyaları silmeniz, değiştirmeniz veya taşımanız
problemlere sebep olur. Bu dosyalarda normal yollarla silinemezler ve görünmezler.
Örneğin A.doc dosyasına sadece okunabilir özelliği vermek için
Attrib A.doc +r
Cokgizli.doc dosyasını gizlemek için
Attrib cokgizli +h
Cokgizli.doc dosyasını gizlemek ve sadece okunabilir yapmak için
Attrib cokgizli +h +r
Sadece okunabilir olduğu için silemediğiniz bir dosyanın bu özelliğini
kaldırmak için
Attrib a.doc –r
Ayrıca sadece dosyaları değil dizinleri de gizleyebilirsiniz
Attrib Windows +h
Komutu ile windows dizini gizlenmiş olur. Dır yazarsanız bu dizini göremezsiniz.
CHKDSK(DİSK
TESTİ)
Bu program (CHKDSK.EXE) herhangi bir parametre olmadan kullanılırsa
sürücü hakkında istatistiki bilgiler verir. (Boş alan, toplam alan,
dosya sayısı gibi)
C:\>chkdsk
Birim Seri Numarası 0B26-13D9
1.048.395.776 bayt toplam disk alanı
25.182.208 bayt 231 gizli dosyada
9.601.024 bayt 575 dizinde
884.178.944 bayt 9.956 kullanıcı dosyasında
16.384 bayt bozuk sektörlerde
129.417.216 bayt disk üzerinde kullanılabilir
16.384 bayt her ayırma biriminde
63.989 toplam ayırma birimi disk üstünde
7.899 ayırma birimi disk üstünde kullanılabilir
655.360 bayt toplam bellek
578.240 bayt boş
Chkdsk/F Diskteki hataları tespit ederek düzeltir. Diski (Disket veya
harddiski ) hızlı bir şekilde test etmek için kullanılır. Daha
detaylı
Chkdsk /V Diskteki bütün dosyaları yol ismiyle birlikte ekrana
listeler. Binlerce dosyayı ekrana listelemenin bir anlamı yoktur.
Ancak ekrana listelemek yerine bir dosyaya yazması istenirse bu dosya
daha rahat incelenebilir.
Chkdsk /V > Dosyalar Diskteki bütün dosyalar yolları ile birlikte
Dosyalar isimli dosyaya yazılır. Edit programı ile bu dosyanın içeriği
incelenebilir.
Chkdsk /V > LPT1 Bütün dosyalar yazıcıya gönderilir.
SCANDISK(
DİSK PROBLEMLERİ ÇÖZÜMÜ)
Scandisk programını kullanarak diskinizdeki problemleri gidermesini
sağlayabilirsiniz. Chkdsk’den daha gelişmiş bir programdır.
Diskteki birçok problemi bulup giderebilir. Bu programın ismi
SCANDISK.EXE ‘dir.
FDISK
(HARDDİSK BÖLÜMLEME)
Bu programı bilinçsiz olarak asla kullanmayın. Harddiskinizdeki bütün
bilgilerinizi yok edebilirsiniz. Bu program harddiski birkaç parçaya
ayırmaya, birkaç bölüm varsa aktif olacak bölümü (sistemin açılacağı
bölümü) belirlemeye yarar. Bu programın ismi FDISK.EXE ‘dir.
Eğer yeni bir harddisk aldıysanız bu programı kullanarak harddisk üzerinde
bölümler oluşturabilirsiniz. Her harddiskte en az bir bölüm oluşturulması
gerekir. Fdisk ile harddisk bölümlendikten sonra harddiskteki her bölümün
formatlanması gerekir.
FC(DOSYA
KARŞILAŞTIRMA)
FC ile iki dosyayı karşılaştırarak farklılıkları görebilirsiniz.
FC BirinciDosya İkinciDosya
şeklinde kullanılır. Bu komut daha çok farklı isme sahip iki dosyanın
veya farklı dizinlerde bulunan aynı isimli dosyaların aynı olup
olmadığını karşılaştırmak için kullanılır.
Bu programın ismi FC.EXE’dir.
MEM (BELLEK BİLGİSİ)
Bellek kullanımı hakkında bilgi verir.
C:\>mem
Bellek Türü Toplam Kullanılan Boş
---------------- -------- --------- --------
Geleneksel 640K 76K 564K
Üst 0K 0K 0K
Ayrılan 384K 384K 0K
Uzatılmış (XMS) 31.744K 188K 31.556K
---------------- -------- --------- --------
Toplam bellek 32.768K 648K 32.120K
Toplam 1 MB altı 640K 76K 564K
Toplam Genişletilmiş (EMS) 32M (33.030.144 bayt)
Boş Genişletilmiş (EMS) 16M (16.777.216 bayt)
Çalışabilecek en büyük program boyu 564K (577.936 bayt)
En büyük boş üst bellek bloğu 0K (0 bayt)
MS-DOS üst bellek alanında yerleşik.
C:\>
DOS altında çalışan programların çoğu 640 KB’lık standart
belleği kullanırlar. Bilgisayarınızda 64MB ana bellek olsa bile
programlar bellek yetmediği için çalışamayacağını bildirirler.
Bu toplam belleğin yetersizliğinden değil, geleneksel belleğin yani
ilk 640 KB ‘lık bölümün yetmediğindendir. İlk 640 KB’lık bu
bellek bölgesindeki bazı programların üst belleğe yüklenmesi veya
gereksiz olanların hiç yüklenmemesini sağlayarak bu programlar için
yeterli boşluğu ayarlamanız gerekir. Gerekli miktarı takip etmek için
MEM komutundan faydalanılabilir.
SMARTDRV (HIZLI
DİSK)
Smartdrv komutu harddiskten okuma ve yazma hızını artırmak için
Windows’95 den önce kullanılan bir programdır. Windows-95 bu
programa ihitiyaç duymadan aynı işi yapar.
Bu tip programlara cache (ön bellek) programları denir. Bir program
harddiskten bilgi okumak istediğinde smartdrv bu bilgiyi okur ve
programın bundan sonrakileri de okuyacağını farz ederek bir miktar
fazladan bilgiyi de okuyarak belleğe alır. Program bu bilgileri de
istediğinde harddiske tekrar gitmeden bellekten alır. Yazarken de böyledir.
Program direk harddiske yazmaz. Bunun yerine smartdrv’ın ayırdığı
bellek bölgesine yazar. Smartdrv bu bilgileri uygun bir zamanda
harddiske yazar. Bu işlemler harddisk erişimini minimuma indirgediği
için programların çalışma hızlarını önemli ölçüde arttırır.
Ancak bellekte de oldukça büyük bir yer işgal eder.
DOS programlarınızı DOS modunda çalıştıracaksanız SMARTDRV
yazarak ön belleği aktif hale getirebilirsiniz. Smartdrv toplam bellek
miktarına bakarak uygun büyüklükte bir ara bellek oluşturur.
Smartdrv harddisk için hem okuma hemde yazma işlemlerinde ara belleği
kullanır. Disket ve CD-ROM larda ise sadece okuma için önbellek
kullanılır.
EMM386( GENİŞLETİLMİŞ
BELLEK YÖNETİCİSİ)
Üst belleğin daha iyi kullanılmasını sağlar ve EMS bellek oluşturmak
için de kullanılır. Config.sys dosyasında Device satırı ile
Himem.sys ‘den sonra kullanılır.
Device=c:\windows\Himem.sys
Device=c\windows\emm386.exe
şeklinde kulanılır.
Bazı programlar özellikle de oyunlar EMS bellek ile çalışırlar.
Emm386 ‘yı aşağıdaki gibi kullanarak EMS bellek oluşturabilirsiniz.
Device=c\windows\emm386.exe RAM
EMS bellek miktarını da belirlemek istiyorsanız Ram parametresinden
sonra bellek miktarını Kb cinsinden yazabilirsiniz. Örneğin 512 Kb
EMS bellek oluşturmak için
Device=c\windows\emm386.exe RAM 512 yazılabilir.
MSCDEX(DOSYA YÖNETİCİSİ)
DOS altında CD-ROM sürücünüzü kullanabilmek için Cd-romunuzun
sürücü programını Config.sys dosyasında Device satırı ile yükledikten
sonra Mscdex programını da Autoexec.bat programından aktif hale
getirerek Cd-rom sürücünüzü kullanabilirsiniz.
Örneğin Cd-rom sürücünüzün dosyası CDDRV.SYS olsun. Bunu
Config.sys dosyasında aşağıdaki gibi yazdıktan sonra
Device=c:\cddrv.sys /d:hasan
Autuexec.bat dosyasında da
C:\windows\command\mscdex /d:hasan
şeklinde kullanmanız gerekir.
AUTOEXEC.BAT VE
CONFIG.SYS
Bu dosyalar sistem açılırken kullanılan özel dosyalardır. Ve
sistemin açıldığı sürücüde ve ana dizinde bulunmaları gerekir.
Bunlarda config.sys bilgisayarla ilgili bazı ayarlamaların ve
programların bulunacağı dosyadır. Config.sys dosyasındaki
ayarlamalar bilgisayar açıldıktan sonra değiştirlemezler, bu
ayarlar sadece bu dosyada yapılabilirler.
Autoexec.bat dosyası ise bilgisayar açılırken çalıştırılacak
bazı programlar ve ayarlar için kullanılır. Bu programlar ve ayarlar
bilgisayar açıldıktan sonra da yapılabilirler. Her sefer aynı şeyleri
yapmak yerine bu ayarlar autoexec.bat dosyasına yazılarak işler
otomatikleştirilir.
Config.sys
Bu dosyada bulunabilecek bazı ayarlar ve yüklenebilecek bazı
programlar aşağıda gösterilmiştir.
Bu dosyayı bilgisayarın açıldığı diskin ana dizininde
bulabilirsiniz.
Edit config.sys yazarak bu dosyayı düzenleyebilirsiniz.
· Device
Belleğe aygıt sürücülerini yüklemek için kullanılır.
· Devicehigh
Aygıt sürücülerini üst belleğe yüklemek için kullanılır.
· Device=c:\windows\himem.sys
Himem.sys bir uzatılmış bellek yöneticisidir. Uzatılmış belleği
kullanan programların çoğu (Windows dahil) bu sürücüye ihtiyaç
duyar.
Device=c:\windows\himem.sys /TESTMEM: OFF
Şeklinde kullanarak bellek testini yapmamasını sağlayabilirsiniz. Bu
bilgisayarın açılış işlemini biraz daha hızlandırır.
· Device=c:\windows\Emm386.exe
Üst belleğin daha iyi kullanılmasını sağlar ve EMS bellek oluşturmak
için kullanılan EMM386 yukarıdaki gibi Config.sys dosyasında
Himem.sys’den sonra yüklenir.
· Dos=High,Umb
Dos=High satırı ile Dos’un üst belleğe yüklenmesini, Umb satırı
ile de Emm386 tarafından sağlanan üst bellek bölgelerinin Dos tarafından
yönetilebileceği belirlenir. Bu işlem geleneksel belleğin daha az
kullanılmasını sağlayarak, diğer programlara daha fazla geleneksel
belleğin bırakılmasını sağlar.
· FILES=n
· FILESHIGH=n
Aynı anda açılabilecek dosya sayısını belirler. Özellikle
veritabanı uygulamaları büyük Files değerlerine ihtiyaç duyarlar.
Files değeri programın ihtiyaç duyduğundan daha az ise program düzgün
çalışmayacaktır. Ortalama 35 olarak belirlenebilir. Veritabanı
uygulamalarında 70-100’e çıkarılması gerekebilir. 8-255 arasında
bir değer verilebilir. Verilmezse 8 kabul edilir. Gerekenden fazla değerin
verilmesi boşuna bellek harcanmasına sebep olur. Fileshig satırını
kullanarak Files için gerekli belleğin üst bellekten ayrılmasını
sağlayabilirsiniz.
· LastDrive=x
Erişebileceğiniz en fazla sürücü sayısını belirtir. A-Z arasında
bir harf verebilirsiniz. DOS’un algılayacağı en son geçerli sürücüyü
belirtir.
Örneğin bilgisayarınızda F harfine kadar olan sürücüleriniz varsa
LastDrive=F şeklinde kullanabilirsiniz. Daha büyük değerler boşuna
bellek harcayacaktır. Sürücüler için gerekli belleği üst
bellekten ayırmak için
LastDriveHigh=F şeklinde kullanabilirsiniz.
· REM
Config.sys ve Autoexec.bat dosyalarında çalıştırılmasını
istemediğiniz satırların başına Rem yazarak bu satırları devre dışı
bırakabilir ve rem ile başlayan açıklama satırları yazabilirsiniz.
· DEVICE=C:\WINDOWS\COMMAND\DISPLAY.SYS CON=(EGA,,1)
Display.sys programı ekranda gösterilecek olan karakterlerin karakter
setini belirler. Türkçe karakter setini kullanabilmek için
gereklidir.
· COUNTRY=090,857,C:\WINDOWS\COMMAND\COUNTRY.SYS
Zamanı, para birimini göstermede, karakterlerin sıralandığı düzeni
belirlemede ve dosya adlarında hangi karakterlerin kullanılabileceğini
belirlemede ülkelere özgü ayarların kullanılması için Country
komutu config.sys dosyasında yukarıdaki gibi kullanılır. Türkçe
ayarlar için yukarıdaki parametreler kullanılmalıdır.
Autoexec.bat
Şimdi de autoexec.bat dosyasında bulunabilecek bazı ayarlar ve yüklenebilecek
bazı programları tanıyalım.
Bu dosyayı bilgisayarın açıldığı diskin ana dizininde
bulabilirsiniz.
Edit Autoexec.bat
Yazarak düzenleyebilirsiniz.
· @Echo off
Autoexec.bat dosyası çalışırken, dosyadaki komut satırlarının görüntülenmesini
engeller.
· Path=c:\windows; c:\windows\command; c:\program
Bir programı çalıştırmak için ismini yazdığınızda önce bu
program komutu yazdığınız dizinde aranır. Bu dizinde yoksa Path ile
belirtilmiş dizinlere de bakar. Burada bulursa çalıştırır. Sık
kullandığınız programların yollarını Path satırına ; karakteri
ile birlikte yukarıdaki gibi ekleyerek o programları kolayca çalıştırabilirsiniz
TÜRKÇE EKRAN
VE TÜRKÇE KLAVYE
F veya Q Türkçe klavye kullanabilmek iç,n aşağıdaki satırlardan
birini Autoexec.bat dosyasına yazmanız gerekir.
F Türkçe klavye ve Türkçe Ekran için
Mode con codepage prepare=((857) c:\windows\command\ega2.cpi)
Mode con codepage select=857
Keyb tr,, c:\windows\command\keybrd2.sys /id:440
Q Türkçe klavye ve Türkçe Ekran için
Mode con codepage prepare=((857) c:\windows\command\ega2.cpi)
Mode con codepage select=857
Keyb tr,, c:\windows\command\keybrd2.sys /id:179
Config.sys dosyasında ise aşağıdaki ayarlamaları yapmanız gerekir
Devıce=C:\Windows\Command\Display.Sys Con=(Ega,,1)
Country=090,857,C:\Windows\Command\Country.Sys
|
